Հայաստանի Աշտարակ գյուղում ծնված Պերճ Պռոշյաննառավել հայտնի է իբրև 19-րդ դարի հայ գրականության կարևորագույն դեմքերից մեկը: Հայ գյուղացիությանը նվիրված բազմաթիվ ռեալիստական վեպերի հեղինակ Պռոշյանն այն առաջին ձեռնարկատերերից էր, ով 1860-ին լուսանկարչությունը ներմուծեց Ռուսական Հայաստան:

Նրա այս նախաձեռնության հովանավորն էր Թիֆլիսաբնակ հրատարակիչ Համբարձում Էնֆիաջյանը, ով ցանկանում էր, որ երիտասարդ գրողը լուսանկարչական գիտելիքներ ձեռք բերի՝ հայկական պատմական հուշարձանների ֆոտոարխիվ ստեղծելու նպատակով:

Ու, թեև այդ նախագիծը տապալվում է, Պռոշյանն, իբրև կոմերցիոն լուսանկարիչ, իր գործունեությունը շարունակել է Կովկասի տարբեր անկյուններում։ «Մեղու Հայաստանի» թերթի մի գովազդից մեզ հայտնի է, որ նա իր առաջին արվեստանոցը բացել է Թիֆլիսում՝ 1861-ին:Պռոշյանը հիմնականում կատարել է դիմանկարների պատվերներ որպես ապրուստ վաստակելու միջոց։ Անկախ դրանց գործնական բնույթից, նրա լուսանկարները աչքի են ընկնում իրենց պարզությամբ ու դիմանկարվողների հոգեբանական գծերի խորաթափանց դիտարկումներով: 1870-ականների կեսերին Պռոշյանը դադարել է լուսանկարել` իրեն նվիրելով գրականությանն ու կրթական աշխատանքին: Նրա լուսանկարչական ժառանգությունը այսօր էչերին է հայտնի և այն մնում է իր գրական ստեղծագործությունների ստվերում:

Վիգեն Գալստըան, 2016