Գուրգեն Պարոնյանը սերում է Գորիսի հայտնի ազնվական` Մելիք-Օհանյանների տոհմից։ Չնայած նա իր ստեղծագործական կյանքի մեծ մասը նվիրել է գեղանկարչությանը` ինքնուրույն վարժվելով այդ բնագավառում, Գուրոսը արվեստի ասպարեզ է մուտք գործել որպես լուսանկարիչ, 22 տարեկան հասակում։ (1) Կենտրոնանալով ազգագրական, պատմագրական և բնանկարչական թեմաների վրա, Գուրոսը ջանաբար արձանագրել է իր հայրենի քաղաքի և Սյունիքի շրջանի կենցաղը, մշակույթն ու պատմա-ճարտարապետական միջավայրը։ Նրա լուսանկարների շնորհիվ այսօր հնարավոր է բավականին հստակ պատկերացում կազմել սյունեցիների առօրյա կյանքի ու սովորույթների մասին։ Չափազանց արժեքավոր են նաև Գուրոսի լուսանկարած գյուղական տեսարաններն ու համայնապատկերները, որոնք այդ համայքների` այժմ իսպառ կորած նախնական տեսքի անփոխարինելի տեսողական փաստարկներն են։ Այդ լուսանկարները գիտական շրջանառության մեջ են մտել գրեթե անմիջապես և հրատարակվել են տարբեր հետազոտողների` օրինակ Երվանդ Լալայանցի կողմից։  

Պարոնյանի պատկերները այնուամենայնիվ չեն սահմանվում ազգագրական լուսանկարչության չոր, զուտ փաստագրական և ըստ այդմ` օրիենտալիստական չափանիշներով։ Դրանցում առկա է արվեստագետի անմիջական կապը իր ենթակաների հետ, որոնք ներկայացված են որպես պատկառելի ավանդույթներ կրող անհատներ և ոչ թե լոկ անհետացող մշակույթի մնացորդներ։ Այնուամենայնիվ, Գուրոսի լուսանկարները միտված են նաև ցուցադրելու նախահեղափոխական կյանքը Հայաստանում որպես հետամնաց և փոփոխության կարոտ երևույթ։ Արդյունաբերական տնտեսության մուտքը Սյունիք նույնպես արձանագրվել է լուսանկարչի կողմից` բավականին անաչառ ներկայացնելով «հին կյանքի» փոխակերպումը սոցիալիստական իշխանությունների ներքո։ 

Գուրոսը նաև սպասարկում էր տեղի բնակչությանը, պատրաստելով Գորիսցիների տաղավարային դիմանկարներ իր, 1928-ին բացված լուսանկարչատանը։ Այդ հաստատությունը գործել է Գորիսում մինչև 1932-ը, որից հետո Գուրոսը տեղափոխվում է Երևան և աշխատանքի անցնում Գիտահետազոտական ինստիտուտում որպես լուսանկարիչ։ Սակայն գեղանկարչության հանդեպ իր մեծ սերը, նրան դրդում են թողնել լուսանկարչությունը 1938֊ին և ամբողջովին նվիրվել կերպարվեստին։ Նա բավականին լուրջ հաջողություն է ձեռք բերում այդ բնագավառում, դառնալով Հայաստանի նկարիչների միության անդամ (1939-ից) իսկ ավելի ուշ, ՀԽՍՀ վաստակավոր նկարիչ (1965)։ Սյունիքի բնությունն ու կենցաղը շարունակել է գերակշռել իր գեղանկարչական և գրաֆիկական աշխատանքներում որպես պատկերման առարկա։ Այսօր ակնհայտ է որ ռեալիստական սուր հայացքով ու կերպարային անհատականությունն որսալու ունակությամբ օժտված լուսանկարիչը շատ ավելի թույլ և պահպանողական ձևով է իրեն դրսեվորել որպես գեղանկարիչ։ Ըստ այդմ, Գուրոսի լուսանկարչական ժառանգությունը` բացի իր անհերքելի փաստագրական նշանակությունից, կարելի է նաև համարել խորհրդահայ վավերագրական լուսանկարչության կայացման շրջանի առավել հետաքրքիր ու յուրօրինակ էջերից մեկը։

1) Ե. Հովհաննիսյան։ Գուրոս, անհատական ցուցահանդեսի կատալոգ, Հայաստանի նկարիչների միություն, Երևան, 1968

Վիգեն Գալստյան, 2016